U okviru kulturne manifestacije „Muzeji za 10“ u novootvorenoj Spomen sobi posvećenoj Gvozdenom puku u Prokuplju održana je multimedijalna prezentacija „Bitka za osvajanje kote 1212. na Solunskom frontu – oslobođenje Bitolja“.

U prisustvu većnice zadužene za kulturu Grada Prokuplja Milice Erić i brojnih građana, potomaka junaka Gvozdenog puka o slavnoj bitci u Prvom svetskom ratu u kojoj su se proslavili naši preci govorili su istoričar Maja Dimić i viši kustos istoričar u Narodnom muzeju Toplice Darko Žarić.

Oni su podsetili da je u toku oslobodilačkih ratova 1912-1918. godine, Srbija mobilisala oko 100 pešadijskih, konjičkih i artiljerijskih pukova i da su sve te jedinice hrabro i požrtvovano, uz velike gubitke, izvršile svoju patriotsku dužnost prema otadžbini, ali da je samo jedan, Drugi pešadijski puk „Knjaz Mihailo“ prvog poziva Moravske divizije, zbog legendarne hrabrosti, kao najbolji puk srpske vojske dobio počasni naziv „Gvozdeni puk“. Puk je učestvovao u svim ratovima koje je srpska vojska vodila od septembra 1912. sve do sredine decembra 1918. godine.

U rat i večnu slavu puk je krenuo 24. septembra 1912. na dan kada se pola Toplice sleglo da isprati svoju diku i ponos, svoj Drugi pešadijski puk Moravske divizije prvog poziva „Knjaz Mihailo“. Očevi i majke, snaše sa bebama u rukama, sestre i verenice, sve se to sleglo preko reke Toplice. Postrojen puk, posle kratkog govora komandanta, uz zvuke pukovskog marša „Drino vodo hladna“ krenuo je prema Markovom kamenu niz Toplicu ka Kumanovu. Cvet Topličana otišao je na put sa kojeg se većina neće vratiti. Otišli su u istoriju i večnu slavu.

Ratna zastava Drugog pešadijskog puka Moravske divizije prvog poziva „Knjaz Mihailo“, bila je najodlikovanija zastava u srpskoj vojsci. Pukovskoj zastavi pripala su odlikovanja: Karađorđeva zvezda sa mačevima drugog reda, Karađorđeva zvezda sa mačevima trećeg reda, Karađorđeva zvezda sa mačevima četvrtog reda, Orden Belog orla trećeg reda, Zlatna medalja za hrabrost i Francuski ratni krst sa palmom.

Kako je tokom prezentacije rekao istoričar Darko Žarić osvajanje kote 1212. na Kajmakčalanu, tačnije na planini Baba značilo je odlučujuću pobedu Srpske vojske u Prvom svetskom ratu kojom je probijen Solunski front i stvoreni uslovi za pobedu saveznika nad bugarskim i nemačkim okupatorom.

–Bitka je trajala od septembra do decembra 1916. godine i tokom nje hrabri vojnici Drugog gvozdenog puka uspeli su da oteraju okupatora sa kote 1212, da siđu u Pelagoniju i oslobode grad Bitolj, koji je ujedno i prvi oslobođeni grad u tadašnjoj okupiranoj Srbiji. Tokom bitke u kojoj je učestvovalo 2,5 hiljade vojnika 400 njih je poginulo, a 1.000 teško ranjeno. U bitci u kojoj je probijen Solunski front poginuo je i komandant Drugog gvozdenog puka Dimitrije Milić, jedan od trojice poginulih i legendarnih komandanata tog puka, kazao je Darko Žarić.

U bitci je Konjičkom divizijom komandovao Aleksandar Mišić, sin slavnog Vojvode Mišića, a tokom bitke u proboju Solunskog fronta poginuli su veliki junaci poput kapetana Ljubomira Kojovića i potporučnika Janaćka Jovića. Teško su ranjene i dve heroine Prvog svetskog rata oficiri Srpske vojske Milunka Savić i Flora Sands.

O ovim i drugim junacima ove bitke, njihovim životima, vojevanju i stradanju na prezentaciji je govorila istoričar Maja Dimić.

Nakon osvajanja kote 1212. Bugari i Nemci su se povukli u pozadinu i dalje se nisu vodile bitke  na Kajmakčalanu. Nakon zatišja u 1917. godini, krajem 1918. desio se veliki juriš i proboj Solunskog fronta po celoj dužini u kome su savezničke snage srpske i francuske vojske oslobodile Srbiju goneći pred sobom poražene bugarske i nemačke okupatore.